سلامت کودکان: آمنیوسنتز آزمایشی است که با وارد کردن یک سرنگ نازک درون مایع آمنیوتیک و سپس بیرون کشیدن مقداری از مایع به‌داخل سرنگ انجام می‌شود. مایع آمنیوتیک را سپس می‌توان به‌شیوه‌های مختلفی آزمایش کرد.
در صورتی که پزشک شما یک آمنیوسنتز ژنتیکی – بررسی کروموزوم‌های جنین – انجام بدهد، معمولاً در 15 تا 20 هفتگی اقدام می‌کند. ممکن‌است پزشک شما به‌دلایل دیگری آمنیوسنتز را انجام بدهد، مانند کنترل تکامل ریه‌ها در بچه، که در هر زمانی بعداً در دوران بارداری قابل اجراست.
در طول مرحلۀ آمنیوسنتز، به‌پشت بر روی یک میز دراز می‌کشید. یک پرستار یا دستیار پزشک، شکم شما را با محلول ید تمیز می‌کند.
هنگامی که تصویر جنین و کیسۀ آمنیوتیک بر صفحۀ مانیتور سونوگرافی نمایان شود، دکتر یا تکنسین سونوگرافی سرنگ نازکی را از طریق شکم و رحم وارد کیسۀ آمنیوتیک می‌کند. پس از آنکه آزمایشگر به‌مقدار کافی از مایع آمنیوتیک بیرون کشید (معمولاً 15 تا 20 سی‌سی یا 1 تا 2 قاشق غذاخوری)، سرنگ را بیرون می‌کشد.
تصور غلطی است که سرنگ از راه ناف وارد می‌شود. ولی اینطور نیست. نقطۀ دقیق ورود سرنگ به‌جایی بستگی دارد که جنین، جفت و کیسۀ آمنیوتیک در رحم قرار گرفته‌اند.
روند کار اساساً بیشتر از یک تا دو دقیقه طول نمی‌کشد، ولی برای یک خانم مضطرب میتواند به‌اندازۀ یک قرن باشد. کمی ناراحت‌کننده است، ولی به‌طور وحشتناکی دردآور نیست. بسیاری از خانم‌ها انقباض نسبتاً خفیفی در هنگام ورود سوزن به‌رحم احساس می‌کنند و بعد یک احساس ترسناک کشیدن، در حالیکه مایع از طریق سرنگ بیرون کشیده می‌شود. پس از آن دکتر به‌شما توصیه می‌کند استراحت کنید و از فعالیت شدید و مقاربت به‌مدت یک تا دو روز خودداری کنید.
آمنیوسنتز ژنتیکی عمدتاً وجود 23 جفت کروموزوم و طبیعی بودن ساختار آنها را بررسی می‌کند. این کار یک آزمایش عادی برای تمام بیماریهای احتمالی ژنتیکی یا نقایص مادرزادی نیست. سلولهای مایع آمنیوتیک باید قبل از آنکه دکتر نتایج آمنیوسنتز ژنتیکی را بخواند، تحت شرایط مساوی برای رشد قرار بگیرد. معمولاً نتایج ظرف مدت یک تا دو هفته به‌دست می‌آید.
خطرات و عوارض جانبی آمنیوسنتز
البته تمام بیماران این نشانه‌ها یا مشکلات را بعد از آمنیوسنتز ندارند، ولی به‌خاطر داشته باشید ممکن‌است بروز کند:
- گرفتگی عضلانی: بعضی از خانم‌ها برای چند ساعت بعد از روند کار، با گرفتگی عضلانی مواجه می‌شوند. بهترین درمان برای این نوع گرفتگی عضلانی، استراحت است.
- لک‌بینی: ممکن است‌یک یا دو روز ادامه داشته باشد
- نشت مایع آمنیوتیک: در یک تا دو درصد از بیماران، چکیدن مایع آمنیوتیک به‌میزان 1 تا 2 قاشق چایخوری از طریق مهبل به‌وجود می‌آید. در اکثریت این موارد، غشای پرده ظرف 48 ساعت بسته می‌شود، چکیدن متوقف شده و دوران بارداری به‌حالت عادی ادامه می‌یابد. درصورتی‌که با چکیدن زیاد یا مداوم مواجه شدید، با دکتر خود تماس بگیرید.
- آسیب دیدگی جنین: با توجه به‌استفاده از سونوگرافی، آسیب دیدن جنین بسیار نادر است.
- سقط جنین: اگرچه آمنیوسنتز به‌نظر بسیار مطمئن می‌رسد، ولی با وجود این تهاجمی است و با خطر زیاد از بین رفتن بارداری در حدود نیم درصد در ارتباط است. آمنیوسنتزی که دیرتر در دوران بارداری انجام می‌شود – دیرتر از 20 هفتگی خطر – سقط جنین به‌همراه ندارد. فقط خطری بسیار جزئی برای عفونت، پارگی پرده‌های جنینی (کیسۀ آب)، یا شروع درد زودرس زایمان دارد.
دلایل انجام آمنیوسنتز
پزشک شما ممکن‌است بنابر بیماریها یا شرایط زیر، به‌انجام یک آمنیوسنتز ژنتیکی توصیه کند:
- سن شما در زمان زایمان 35 سال یا بیشتر باشد، که از یک کشور به‌کشوری دیگر تفاوت می‌یابد و همچنین به تعداد بچه‌هایی که باردارید، بستگی دارد. مثلاً اگر دوقلو باردارید، ممکن‌است پزشک شما در 33 سالگی توصیۀ انجام آمنیوسنتز را بدهد.
- آزمایش سرم مادری آلفا پروتئین شما بالا باشد.
- نتایج غیرطبیعی از آزمایش منگولیسم داشته باشید. بررسی سونوگرافی شما غیرطبیعی باشد، مثلاً به‌رشد ضعیف جنین اشاره شده یا مشکوک به‌ناهنجاریهای ساختاری بوده باشد.
- فرزند قبلی شما یا بارداری قبلی شما با ناهنجاریهای کروموزومی همراه باشد.
- در معرض خطر داشتن فرزندی با بیماری ژنتیکی خاصی باشید.
- شما و همسرتان نگران هستید و مایلید طبیعی بودن کروموزوم‌ها برایتان محرز شود.
پزشک به‌دلایل دیگری نیز آمنیوسنتز را انجام میدهد، که شامل موارد زیر است:
- درد زودرس زایمان: وجود یک عفونت در مایع آمنیوتیک، باعث درد زودرس زایمان می‌شود. پزشک شما میتواند برای بررسی چنین عفونتی، مایع را به‌آزمایشگاه بفرستد. درصورتی که عفونت وجود داشته باشد، ممکن‌است دکترتان مایل باشد برای به‌حداقل رساندن آسیب به‌شما و بچه، بچه را فوراً به‌دنیا بیاورد.
- ممکن است‌بعضی از بیماران متوجه شوند در معرض خطر عفونتهایی مانند توکسوپلاسماز، CMV (سیتومگالوویروس)، یا پاروویروس هستند. مایع آمنیوتیک میتواند برای وجود هریک از چنین مشکلاتی در بیماران در معرض خطر، آزمایش شود.
- حساس شدن ارهاش: گاهی اوقات بیمارانی که حساسیت ارهاش دارند، با آزماشی تحت عنوان دلتا OD-450 ، ازمایش می‌شوند که در آن مایع آمنیوتیک از نظر فروپاشی گلبولهای قرمز خون جنین، بررسی می‌شود.
- بررسی تکامل ریه: گاهی لازم است دکتر برای به‌دنیا آوردن بچه بداند ریه‌های او به‌اندازۀ کافی کامل شده یا نه. آزمایش‌های معینی بر روی مایع آمنیوتیک، میتواند تکامل ریه‌ها را تشخیص دهد.
منبع: بارداری به‌زبان آدمیزاد