سلامت کودکان: ترک عادت مکیدن انگشت در کودکان کار ساده‌ای نیست. جنین احتمالا مکیدن انگشتان را از وقتی شروع می‌کند که در شکم مادر است و در نوزادی و اوایل کودکی، این کار در او به عادت تبدیل می‌شود. در نوزادی، انگشت مکیدن راهی برای آرام شدن و به خواب رفتن و کاری طبیعی است.
در این سن، این عادت هیچ اشکالی ندارد، با وجود این، بهتر است جایگزینی مثل پستانک در اختیار کودک بگذارید. هرچند پستانک هم می‌تواند مشکلات مشابهی ایجاد کند، اما ترک عادت خوردن پستانک راحت‌تر از مکیدن انگشت است.
معمولا وقتی کودک به سن راه رفتن می‌رسد، عادت مکیدن انگشت خود به خود از بین می‌رود. اما بعضی کودکان این عادت را با عادت دیگری مثل ناخن جویدن جایگرین می‌کنند. عادت مکیدن انگشت یک مهارت مقابله‌ای در مقابله با استرس و خشم محسوب می‌شود. گاهی بعضی کودکان، حدود دو تا چهار سالگی که مهارت حرف زدن و گفتگو را کسب می‌کنند، عادت انگشت مکیدن را کنار می‌گذارند.
اگر عادت مکیدن انگشت یا خوردن پستانک تا سن پیش دبستانی ادامه پیدا کند و کودک نتواند به طور طبیعی این عادت را ترک کند، ممکن است در روند رشد طبیعی خود، دچار مشکلات دهان و دندان و حرف زدن شود. اگرچه به احتمال زیاد فشار و تاثیر دوستان در مدرسه و مهد کودک باعث ترک این عادت پنج یا شش سالگی می‌شود، اما والدین انتظار دارند بچه‌ها خیلی زودتر این کار را ترک کنند.
مشکلات مربوط به دندان در اثر مکیدن انگشت
مکیدن انگشت و شست می‌تواند در دو سالگی بر دهان و فک کودک تاثیر بگذارد. مکیدن شست بر بافت نرم سقف دهان و همچنین بالای فک تاثیر نامطلوبی می‌گذارد. ممکن است فک بالا نازک شود و هنگام بستن دهان، مانع از روی هم قرار گرفتن دندان‌ها شود. این مشکل شاید با هزینه‌های بالای ارتودنسی حل شود، ولی مشکل بیش از این است. باریک شدن فک ممکن است باعث مشکلات گفتاری مانند نوک زبانی حرف زدن شود. به همین دلیل، متخصصان بر ترک عادت مکیدن انگشت تاکید دارند. با بزرگ‌تر شدن کودک، ممکن است در اثر مکیدن انگشت شست، بین دندان‌های بالا و پایین فاصله ایجاد شود. بنابراین، ساختار فک تغییر کند و عضلات زبان، به احتمال زیاد، به‌درستی رشد نکنند.
اگر کودک مکیدن انگشت را تا از دست دادن دندان‌های شیری و درآمدن دندن‌های دائمی ادامه دهد، ممکن است باعث جلو آمدن فک بالا شود، طوری که هنگام بسته شدن دهان، دندان‌های بالا از دهان بیرون بماند. شدت مشکلات فیزیکی به شدت مکیدن انگشت بستگی دارد، هرچه کودک با شدت بیشتری انگشتش را بمکد، مشکلات هم جدی‌تر خواهد بود.
مشکلات مکیدن شست
در مقایسه با وقتی کودک با شدت انگشتش را می‌مکد، اگر کودک بدون مکیدن فقط انگشت را در دهان بگذارد، احتمالا مشکلات زیادی پیش نخواهد آمد. به حالت مکیدن کودک دقت کنید، اگر متوجه شدید با شدت انگشت خود را می‌مکد، بهتر است برای ترک این عادت اقدام کنید.
با توجه به نتایج مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۶ در مجله دندانپزشکی کودکان منتشر شده است، مکیدن شست یا هر انگشت دیگر باعث قرارگیری نامناسب فک بالا و پایین در کودکان می‌شود و اگر این عادت تا قبل از چهار سالگی ترک شود، مشکلات دندان و فک به صورت خود به خود تا حد زیادی برطرف می‌شود. پس بهتر است به پزشک یا دندانپزشک کودک درباره مکیدن انگشتش توضیح دهید. شناسایی هرچه زودتر مشکلات دهان و دندان به درمان راحت‌تر آن کمک می‌کند.
چگونه به ترک عادت مکیدن انگشت شست کمک کنیم؟
ترک عادت مکیدن انگشت
اگرچه در نهایت ترک عادت مکیدن انگشت به کودک بستگی دارد، اما چند روش وجود دارد که می‌توانید با استفاده از آن‌ها به کودک کمک کنید تا زودتر این رفتار را ترک کند:
آرام باشید
داد زدن یا اصرار به ترک عادت مکیدن انگشت مفید نخواهد بود. اگرچه ممکن است نگران آسیب بالقوه‌ای باشید که او به دندان خود وارد می‌کند یا میکروب‌هایی که وارد دهانش می‌کند، اما مطمئن باشید ناراحتی شما هیچ کمکی به این موضوع نمی‌کند.
یک جایگزین پیدا کنید
وقتی می‌بینید کودک در حال مکیدن انگشت خود است، به او اسباب‌بازی، خوراکی یا وسیله‌ای بدهید تا دست‌هایش مشغول شود. اگر کودک هنگام اضطراب انگشت می‌مکد، به او یک توپ ضد استرس بدهید تا فشار دهد. اگر کودک هنگام کسالت و بی‌حوصلگی انگشتش را می‌مکد، او را به نقاشی کشیدن، توپ بازی یا هر کاری تشویق کنید که دست‌هایش را مشغول می‌کند.
مهارت‌های مقابله‌ای دیگری به او یاد دهید
معمولا کودکان وقتی انگشت خود را می‌مکند که خسته، ناراحت، مضطرب یا ترسیده باشند. بهتر است مهارت‌های دیگری مانند گوش دادن به موسیقی، پارک رفتن، گردش در طبیعت، استفاده از لوسیون‌های خوشبو یا انجام حرکات ساده یوگا را جایگزین تخلیه احساسات ناخوشایند او کنید.
در ابتدا باید به کودک توضیح دهید که مکیدن انگشت شست عادت بدی است
یک کودک دو ساله به احتمال زیاد متوجه توضیحات شما درباره آسیب‌های انگشت مکیدن نمی‌شود، اما یک کودک حدودا چهار ساله این مسائل را درک می‌کند و می‌توانید درباره خراب شدن دندان یا ورود میکروب به دهان برای او توضیح دهید.
از یک پوشش برای انگشت استفاده کنید
این روش کمتر توصیه می‌شود، ولی اگر کودک با روش‌های قبلی ترک عادت نکرد، می‌توانید از یک پوشش پلاستیکی روی انگشت استفاده کنید. این پوشش‌ها طوری روی انگشت قرار می‌گیرد که کودک نمی‌تواند به‌راحتی آن را از دستانش جدا کند بنابراین، به‌مرور بعد از دو هفته، این عادت کمتر می‌شود. هرچند این پوشش‌ها معایبی هم دارند و کودک برای بازی کردن یا غذا خوردن ممکن است دچار مشکل شود.
از مزه‌های بد استفاده کنید
این روش توصیه نمی‌شود، اما بعضی متخصصان اعتقاد دارند اگر شرایط به گونه‌ای بود که روش‌های قبلی اثر نکرد، می‌توانید با استفاده از مقدار کمی سرکه، مزه انگشت کودک را تغییر دهید. لازم به تاکید دوباره است، این روش، به علت احساس ناامنی و بی‌اعتمادی که در کودک ایجاد می‌کند، اصلا توصیه نمی‌شود.
صبور باشید
اگر کودکتان هنوز نوپاست و از همه روش‌ها استفاده کردید اما هیچکدام کارساز نبود، بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید صبر کردن است. اگرچه ممکن است دیدن اینکه کودک انگشت کثیفش را داخل دهان می‌کند طاقت‌فرسا و ناراحت‌کننده باشد، اما او وقتی آماده شد، بالاخره این کار را ترک می‌کند.
دقت کنید این روش‌ها برای همه پاسخ یکسانی در پی ندارد. بعضی کودکان به روش تشویق پاسخ بهتری می‌دهند و بعضی دیگر با حرف زدن و صحبت کردن راضی به ترک این عادت می‌شوند. اگر کودک شما پنج ساله یا بزرگ‌تر است، بهتر است از یک متخصص کمک بخواهید تا شما را راهنمایی کند.
نویسنده: امین بینایی
منبع: مجله تربیت کودک و فرزندپروری