سلامت کودکان: تیروئید، غده کوچکی است که جلوی گردن قرار گرفته و هورمونهای تیروئید را تولید و ترشح می‌کند. این غده به شکل پروانه‌ای است که بالهای آن در طرفین نای گسترش یافته است. اگر این غده دچار اختلال شود نمی‌تواند عملکرد مناسبی داشته باشد.
تیروئید، غده کوچکی است که جلوی گردن قرار گرفته و هورمونهای تیروئید را تولید و ترشح می‌کند. این غده به شکل پروانه‌ای است که بالهای آن در طرفین نای گسترش یافته است.
اگر این غده دچار اختلال شود نمی‌تواند عملکرد مناسبی داشته باشد.
بیماری کم کاری تیرویید یعنی زمانی که غده تیرویید قادر به تولید هورمون کافی نیست و در بیماری پرکاری تیرویید این غده بسیار فعال است و بیش از حد هورمون ترشح می‌کند.
آگاهی معلمان، والدین، مربیان بهداشت از اختلالات غده تیرویید بسیار اهمیت دارد.
خصوصاً والدینی که دارای سابقه خانوادگی مشکلات تیرویید هستند، باید نسبت به این مسائل هوشیارتر باشند زیرا برخی از این اختلالات ارثی هستند.
مشکلات تیروئید در کودکان و نوزادان
زمانی که غده تیرویید به درستی کار نکند. علائم و نشانه‌های مختلفی در کودکان همانند بزرگسالان بروز می‌کند. این اختلال از رشد کودکان تأثیر می‌پذیرد بطوری که رشد آنها سبب فعالیت بیش از حد و یا کاهش فعالیت غده تیرویید می‌شود.
مشکلات تیرویید در کودکان سخت‌تر از بزرگسالان شناخته می‌شود، زیرا کودکان قادر به تشخیص علائم بیماری و بیان شکایات خود نیستند، حتی در کودکان بزرگتر هم علائم جسمی و روانی ناشی از بیماری، طبیعی بنظر می‌رسد.
علائم آشکار بیماری تیرویید زمانی بروز می‌کند که غده تیرویید رشد بیش از حد و قابل مشاهده‌ای داشته باشد، که اصطلاحاً گواتر خوانده می‌شود. گواتر در هر سنی دیده می‌شود. اما در دختران سنین بلوغ شایعتر است.
البته ممکن است بزرگ شدن غده تیرویید در جلوی گردن مشخص نباشد. اگر کودک نشانه‌هایی از اختلال غده تیرویید را دارد باید بدانید که در رابطه با این علائم چه حس‌هایی را تجربه می‌کند؟ و باید چه علائمی را در او جستجو کرد؟
علائمی را که باید در کودکتان جستجو کرد بستگی به افزایش یا کاهش عملکرد غده تیرویید دارد. همینطور یکی از عوامل مربوطه رشد کودک شماست که عملکرد تیرویید را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
کم کاری تیروئید مادرزادی
وقتی نوزادی با کم کاری تیرویید متولد می‌شود، ممکن است در بدو تولد طبیعی به نظر برسد. اغلب این نوزادان زردی یا یرقان پیدا می‌کنند اما این تغییر به آهستگی صورت می‌گیرد. در روزها و هفته‌های بعد، این نوزادان ممکن است علائمی مثل کسالت، خواب‌آلودگی، صدای گریه خشن و گرفته، یبوست، گرفتگی بینی، صورت پف‌آلود داشته باشند که ناشی از نوعی کم‌کاری تیروئید بنام کرتینیسم می‌باشد.
اگر این کودکان در نخستین روزهای پس از تولد درمان نشوند، آسیب‌های مغزی و عقب‌ماندگی‌های ذهنی ماندگاری ایجاد می‌شود. خوشبختانه، در صورت تشخیص و درمان به موقع می‌توان از آسیب‌های جدی جلوگیری نمود.
بنابراین مسئله مهم، تشخیص هرچه سریعتر این اختلال است که با یک آزمایش خون در بدو تولد مشخص می‌شود.
کم کاری تیروئید اکتسابی
اگر غده تیرویید کودک کم‌کار باشد (گاه به دلیل التهاب مزمن تیرویید) علائمی مثل کسالت و خستگی با وجود خواب کافی در آنها مشاهده می‌شود.
یکی از اولین علائم کم‌کاری، کند شدن عملکرد تیرویید و کندی قابل توجه الگوی رشد این کودکان می‌باشد. در هر فرد یکی و یا بیشتر از این علائم از قبیل: عقب ماندگی رشد، ضعف، فراموشی، موهای خشک و خشن، صورت و چشمهای پف‌آلود، یبوست، کندی ضربان، پوست خشک، عدم تحمل سرما، افزایش وزن و گواتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
پرکاری غده تیروئید در نوزادان
یکی از نادرترین اختلالات غده تیرویید پرکاری آن در نوزادان می‌باشد. این وضعیت در نوزادانی که مادران آنها در طول دوران بارداری پرکاری تیرویید داشته‌اند، بندرت رخ می‌دهد.
علائم و نشانه‌های پرکاری تیرویید در نوزادان شامل: گواتر (بزرگی غده تیرویید)، تولد زودرس، تب، قرمزی صورت، تپش قلب، فعالیت و بیقراری می‌باشد.
اگر بیماری خفیف باشد ممکن است نیاز به درمان خاصی پیدا نکند و خود به خود به حالت طبیعی بازگردد. اما اگر اختلال، کودک را به واقع بیمار کرده باشد درمان باید صورت گیرد و یا داروهای ضد تیروییدی مورد نیاز است.
بنابراین برای هر خانم بارداری که سابقه پرکاری تیرویید دارد، مشاوره با پزشک مربوطه در طول دوران بارداری بسیار ضروری است.
پرکاری غده تیرویید در کودکان
با افزایش فعالیت غده تیرویید، علائم و نشانه‌هایی در کودکان همانند بزرگسالان بروز می‌کند.
می توان تپش قلب کودکان را حتی زمانی که او در حال استراحت است حس کرد و همین طور می‌توان به میزان فعالیت او (بی قراری و پرتحرکی، عدم توانایی در بخواب رفتن) توجه نمود.
نشانه رشد سریع این کودکان، کوچک شدن لباسهای آنان است که باید مورد توجه والدینشان قرار گیرد. والدین و معلمان مدارس معمولاً توجه و دقت بسیار کمی در این موارد بر روی کودکان دارند.
اما علائمی چون لرزش دست که سبب بدخط نوشتن می‌شود و یا ضعف عضلات شانه و ران در هنگام بازی و ورزش بسیار قابل اهمیت است.
در هنگام پرکاری غده تیروئید یک و یا بیش از یکی از علائم عصبانیت، کج خلقی و زودرنجی، اختلال خواب، افزایش تعریق، عدم تحمل گرما، کاهش وزن غیر منتظره، چشمان بیرون زده، خیره نگاه کردن، گواتر، تپش قلب سریع، افزایش اشتها، افزایش حرکات دودی روده، دستان گرم و مرطوب و لرزش انگشتان در این افراد دیده می‌شود.
درمان کم‌کاری غده تیرویید
اگر اختلال غده تیرویید به دلیل کاهش هورمونهای آن باشد به سادگی با جایگزینی داروهای حاوی هورمونهای تیرویید قابل درمان است.
عملکرد غده تیرویید باید مکرراً در طی دوران رشد آزمایش شود و بسته به نتیجه آن دوز دارو ممکن است تغییر کند.
اگر گواتر (بزرگ شدگی غده تیرویید) سبب پرکاری غده تیرویید شده باشد، سه راه درمانی وجود دارد:
این داروها از ساخته شدن هورمونهای تیرویید جلوگیری می‌کنند که نهایتاً سبب از بین رفتن علائم بیماری ظرف ۶ تا ۸ هفته می‌شوند.
این ماده وارد غده تیرویید می‌شود و سبب عدم فعالیت آن در جهت تولید بیش از اندازه هورمونهای تیرویید می‌گردد. با این روش علائم ظرف ۶-۳ ماه برطرف می‌شوند.
در بیشتر بیماران مصرف داروهای جایگزین هورمونهای تیرویید پس از این شیوه لازم می‌باشد.
برداشتن غده تیرویید توسط جراحی سبب متوقف شدن تولید بیش از اندازه هورمونای تیرویید می‌شود، در بیشتر بیماران، مصرف داروهای جایگزین هورمونهای تیرویید پس از این شیوه لازم می‌باشد.
منبع:پزشکان بدون مرز